Charakterystyka i szczegóły alimentów

Alimenty świadczone przez rodziców przysługują dzieciom, które nie są w stanie samodzielnie się utrzymać. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy dziecko posiada majątek, z którego dochody pozwalają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania – wówczas alimenty nie przysługują.

Czy muszę płacić alimenty na pełnoletnie dziecko?

Samo osiągnięcie pełnoletności przez dziecko nie powoduje ustania obowiązku alimentacyjnego. Rodzice mogą jednak uchylić się od alimentów względem pełnoletniego dziecka, jeżeli ich świadczenie stanowi nadmierny uszczerbek, lub jeżeli dziecko nie dokłada starań celem uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Z powyższego wynika, że rodzice mogą zwolnić się z obowiązku alimentacyjnego względem pełnoletniego dziecka, jeżeli znajdują się w złej sytuacji finansowej lub jeśli dziecko nie kontynuuje nauki, nie zmierza do zdobycia zawodu bądź innego źródła samodzielnego utrzymania.

Czy alimentów można domagać się tylko od rodziców?

Nie licząc przypadków opisanych powyżej, alimenty co do zasady przysługują osobie, która znajduje się w niedostatku, co oznacza, że nie jest ona w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb życiowych. Tego rodzaju alimenty obciążają krewnych w linii prostej (dzieci, wnuki, rodziców, dziadków itd.) oraz rodzeństwo. Obowiązkiem alimentacyjnym w pierwszej kolejności obciążeni są zstępni, tj. osoby pochodzące od uprawnionego (dzieci, wnuki, prawnuki). W dalszej kolejności, alimenty obowiązani są płacić wstępni, tj. osoby, od których pochodzi uprawniony (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie). W ostatniej kolejności do płacenia alimentów zobowiązane jest rodzeństwo. Jeżeli uprawniony ma wielu wstępnych lub zstępnych, alimenty obciążają bliższych stopniem przed dalszymi. Przykład: jeśli uprawniony do alimentów posiada dwoje zstępnych tj. dziecko i wnuka, alimenty zobowiązany jest płacić zstępny bliższy stopniem tj. dziecko. Natomiast w sytuacji, kiedy do zapłaty alimentów zobowiązani są krewni w tym samym stopniu (np. dwoje dzieci), obowiązek alimentacyjny obciąża ich w częściach zależnych od ich sytuacji majątkowej. Obciążenie osoby zobowiązanej w dalszej kolejności, następuje w 3 przypadkach:

1. brak osoby zobowiązanej w bliższej kolejności,

2. osoba zobowiązana w bliższej kolejności nie jest w stanie płacić alimentów,

3. uzyskanie alimentów od osoby zobowiązanej w bliższej kolejności na czas jest niemożliwe lub znacznie utrudnione

Rodzeństwo może uchylić się od płacenia alimentów, jeżeli wiąże się to z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub jego najbliższej rodziny.

Czy mogę dochodzić alimentów od byłego męża?

Alimenty mogą być dochodzone również między byłymi małżonkami. Istotne znaczenie ma w tym przypadku orzeczenie o winie w rozkładzie pożycia małżeńskiego. Alimentów domagać się może były małżonek, który nie został uznany wyłącznie winnym rozkładu pożycia oraz znajduje się w niedostatku. Obie te przesłanki muszą być spełnione łącznie. Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi o byłym małżonku, który nie został uznany wyłącznie winnym, co oznacza, że alimenty przysługują małżonkowi któremu nie przypisano winy jak również takiemu, któremu przypisano winę na równi z drugim małżonkiem, bowiem wówczas nie pozostaje on wyłącznie winnym. Tego rodzaju alimenty nie przysługują więc takiemu małżonkowi, który został uznany winnym rozkładu pożycia przy uznaniu braku winy jego współmałżonka.

Tego rodzaju obowiązek alimentacyjny powstaje wyłącznie w przypadku, kiedy małżonek uprawniony pozostaje w niedostatku. Sytuacja kształtuje się odmiennie w przypadku, kiedy osobie uprawnionej nie przypisano winy, zaś drugi z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Wówczas obowiązek alimentacyjny powstaje, gdy rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, choćby nie znajdował się on w niedostatku. Wobec powyższego ustalenie wyłącznej winy jednego z małżonków, rodzi po stronie drugiego z nich bardzo szerokie roszczenie w zakresie alimentów, bowiem przysługuje ono nie w przypadku niedostatku, a już przy istotnym pogorszeniu sytuacji materialnej.

Obowiązek alimentacyjny między małżonkami ustaje w momencie, kiedy osoba uprawniona zawrze ponownie związek małżeński. Ponadto, jeżeli zobowiązanym do świadczenia alimentów jest osoba, której nie przypisano winy rozkładu pożycia małżeńskiego, obowiązek alimentacyjny wygasa z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Z uwagi na wyjątkowe okoliczności, uprawniony może domagać się przed sądem wydłużenia wskazanego powyżej terminu pięciu lat.

Co istotne, obowiązek alimentacyjny między byłymi małżonkami wyprzedza obowiązek krewnych, co oznacza, że alimenty od byłego małżonka powinny być dochodzone w pierwszej kolejności.

Jaka jest wysokość alimentów?

Wysokość świadczenia alimentacyjnego jest zależna od indywidualnych okoliczności danej sprawy. Co do zasady wysokość alimentów wyznaczają usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, jednak są one ograniczone zarobkowymi i majątkowymi możliwościami zobowiązanego.

W przypadku alimentów od rodziców na rzecz dzieci, należy mieć na względzie, że obowiązek alimentacyjny obciąża oboje rodziców – również tego z nich, który sprawuje stałą opieką nad dzieckiem. W takiej sytuacji świadczenie alimentacyjne jednego z rodziców może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego, zaś drugiego z nich – na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania dziecka.

Jeżeli zobowiązany do płacenia alimentów celowo pomniejsza swój majątek, tj. bez ważnego powodu zrzeka się prawa majątkowego lub zatrudnienia albo zmienia je na mniej zyskowne i czyni to w ciągu trzech lat przed dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych, a była już do tych świadczeń zobowiązana – nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy określaniu wysokości alimentów.

Co w sytuacji, kiedy zasądzone alimenty są już niewystarczające?

Zarówno osoba uprawniona jak i zobowiązana do świadczenia alimentów, w przypadku zmiany warunków, może w każdym czasie zwrócić się do sądu o zmianę orzeczenia lub umowy dotyczących alimentów. Oznacza to, że jeśli koszty utrzymania uprawnionego uległy zmianie wraz z upływem czasu bądź w wyniku nadzwyczajnej sytuacji, sąd może zmienić wysokość alimentów.

Ile kosztuje dochodzenie alimentów?

Osoba dochodząca świadczeń alimentacyjnych oraz osoba uprawniona do alimentów, wobec której zobowiązany dochodzi obniżenia świadczenia alimentacyjnego jest zwolniona z kosztów sądowych. Oznacza to, że uprawniony do alimentów nie ponosi kosztów opłaty sądowej oraz kosztów wydatków poniesionych przez sąd (np. kosztów opinii biegłego). Należy jednak pamiętać, że zwolnienie od kosztów sądowych nie wyłącza zasądzenia od uprawnionego na rzecz zobowiązanego kosztów procesu w razie przegrania sprawy (np. kosztów opłaty sądowej i wynagrodzenia pełnomocnika, które poniósł zobowiązany). Przykładowo jeśli uprawniony domagać się będzie podwyższenia alimentów, a sąd uzna to roszczenie za niezasadne i utrzyma obowiązek alimentacyjny w dotychczasowej wysokości, to uprawniony nie poniesie kosztów opłaty od pozwu, ale na wniosek uprawnionego może zostać obciążony kosztami wynagrodzenia pełnomocnika strony przeciwnej.

W sprawach o alimenty obowiązuje opłata proporcjonalna, której wysokość jest uzależniona od wysokości dochodzonego roszczenia i której ustalenie wymaga wyliczenia wartości przedmiotu sporu.

Profesjonalne doradztwo i prowadzenie spraw o alimenty

Adwokaci z Kancelarii Adwokackiej Fidura Świetlicki Witkiewicz zajmują się kompleksowym prowadzeniem spraw o alimenty w Białymstoku jak też na terenie całej Polski.